آیا دشت کاشان خفاش‌هایش را از دست داده؟
مشکات آنلاین: روزهای آخر بهار کاشانی‌ها درگیر پروانه‌های زیبای طلایی‌رنگی بودند که تعداد بی‌شمار آن‌ها نگرانی‌های را به وجود آورده بود تا جاذبه‌های زیباشناختی «رنگ و لعاب زیبای بال‌هایشان».
در همان حوالی، هنوز قصه پروانه‌ها تمام نشده بودند که سروکله «ملخ‌ها» و یا «لارو برگ‌خوار»ی در مراتع پیدا شد که با حضور ناخوشایندشان، اهالی شهرستان‌های‌کاشان و آران و بیدگل را نگران «چالش‌های زیست‌محیطی» این آفات کرده بود.
بماند که شرایط بارندگی‌های مناسب بهار، شرایط رشد، تولید و تکثیر بسیاری از گیاهان و جانوران را فراهم نموده است که فزونی بعضی از آن‌ها، از منظر شناخت انسان می‌شود همان «آفت و بیماری».
ولی در این میان جای «حیوانات شکارگر» بسیار خالی بود. یکی از این حیوانات شکارگر پستاندار پرنده‌ای است تحت عنوان «خفاش».
هوشنگ ضیایی در کتاب «معرفی پستانداران ایران»، پستانداران ایران را ۱۹۴ گونه در ۳۷ خانواده و ۱۰ راسته برآورد می‌کند. راسته خفاش‌ها با ۴۳ گونه بعد از جوندگان با ۶۹ گونه، دومین و مهم‌ترین خانواده‌های پستانداران ایران است.
خفاش‌ها بعد از انسان‌ها یکی از جانوران با بیشترین پراکنش در روی کره زمین هستند و مسئولیت مبارزه مستقیم با حشرات و آفات را بر روی این کره خاکی بازی می‌کنند.
در بین ۴۳ گونه خفاش ایرانی تنها یک گونه تحت عنوان «خفاش میوه‌خوار»، «میوه‌خوار» است و از میوه‌ها تغذیه می‌کند و بقیه خفاش‌ها از حشرات، آفات و لارو حشرات تغذیه می‌کنند. یک مبارزه تمام‌عیار برای تعادل حشرات طغیانگر و موذی که بعضاً به‌عنوان آفت و بیماری محسوب می‌شوند.
اگر سالیان نه‌چندان دور، شباهنگام در کوچه‌های شهر پرسه می‌زدید، اطراف تیرهای چراغ‌برق تا صبح این خفاش‌ها بودند که صدها و هزاران حشره را شکار کرده، نوش جان می‌کردند. هیچ‌گاه باورمان نشد این آرامشی را که در نبود حشرات موزی به ما تقدیم می‌شد، ماحصل تلاش ده‌ها و یا صدها، تنها پستاندار واقعی است که تمام شب را برای خدمت‌رسانی به انسان‌ها تلاش می‌کنند.
ولی الآن چه؟ کمتر خبری از خفاش‌های شهر و روستا داریم. نسل این گونه‌های جانوری باارزش اقتصادی بالا را شاید بشود گفت رو به انقراض است.
نشریات سازمان محیط‌زیست ۱۳۰۰ گونه خفاش در جهان و ۵۰ گونه در هشت خانواده در ایران شناسایی نموده است.
یک گونه از این خانواده تنها در یک یا دونقطه گزارش شده و تنها ۱۲ گونه را در بیش از ۲۵ نقطه گزارش نموده است ولی نکته قابل‌توجه اینکه یک‌چهارم از گونه‌های جهانی این خانواده، تهدید به انقراض‌اند.
به نقل از نشریات سازمان محیط زیست بسیاری از ورودی‌های خرابکارانه به طبیعت، خرابه‌های قدیمی، جستجوگران گنج‌ها، قاچاقچیان، غارنوردان، گردشگران و حتی پژوهشگران با ایجاد مزاحمت و تخریب زیستگاه‌های این جانوران باعث طغیان آفات و بیماری‌های حشرات می‌شوند.
البته در گزارش مذکور، تخریب جنگل‌ها، استفاده از سموم و آفت‌کش‌ها نیز در صدر عوامل حذف این گونه جانوری باارزش اقتصادی بالا ذکر شده است.
متأسفانه دقیقاً مشخص نیست متولی حفاظت از این‌چنین گونه‌های باارزشی که در مبارزات بیولوژیکی کاربرد دارند با چه ارگان و یا سازمانی ست. شهرداری‌ها، محیط‌زیست و یا جهاد و منابع طبیعی؛
ولی به هر تقدیر، جای این شکارگران باارزش، این روزها در شهر و روستاهای‌کاشان بسیار خالی ست.
ای‌کاش سمن‌های زیست‌محیطی وجود داشتند که ازنظر مالی مقدورشان بود کمکی به حفاظت و احیای این‌چنین گونه‌های می‌کردند تا هم کشاورزان و زارعان را از هراس این آفات و هم جامعه انسانی را از شر اثرات دردآور سموم و آفت‌کش‌ها نجات می‌داند.
این روزها جای خفاش‌های شبگرد شهرمان بسیار خالی است.
منبع: کاشان نیوز – علی خالویی