به کودکانمان ظلم نکنیم!
مشکات آنلاین – علی اسلامی: کودک در ایران، مظلومترین قشر است، که نه زبانی برای اعتراض دارد، نه دلسوز واقعی برای دلسوزی کردن. شاید او تنها مظلومی باشد که همدست ظالم نیست. (همین عکسهایی که بدون اجازه از آنها در صفحات مجازی از آنها منتشر میکنیم، نمونهای از ظلم ما و زبان قاصر آنها در اعتراض به آنهاست)
اولین دروغی که پدر و مادر به فرزند خود میگویند این است که -با به دنیا آوردن او- به او میگویند: «ما میدانیم چگونه باید تو را بزرگ کنیم، ما میدانیم چطور با تو رفتار کنیم، ما میدانیم نیازهای تو چیست».
در بهترین حالت، هر کدام از ما که صاحب فرزندی میشویم، بعد از تولدِ نوزاد، شروع به مطالعه و خواندنِ کتابهای روانشناسی میکنیم. در صورتیکه نوع اصولی و درستترِ این وضعیت این است که سالها قبل از اینکه صاحب فرزندی شوید، نیاز است که به مطالعهی این موضوعات بپردازید. ازدواج و تربیت فرزند، موضوعاتی هستند بسیار جدی و نیاز هست که از سالهای قبل از ازدواج به این موضوعات پرداخته شود و در مورد آنها بخوانیم. بزرگترین اشتباه ما این است که فکر کنیم چون به بلوغ زیستی یا جسمی رسیدهایم و ژنهای ما ما را به ایجاد پیوندی عاطفی سوق میدهند، پس آمادگیِ ذهنی و پختگی کافی برای ایجاد این ارتباط را داریم و نیازی به مطالعه و پیگیری این موضوعات و مسائل نداریم! در صوتیکه این تفکر بسیار خطرناک و اشتباه است. متاسفانه هیچ متخصصی در هیچ مرحلهای از زندگی و تحصیل این موضوعات را برای ما توضیح نمیدهد و آموزههای کمی هم که هست، غالبا توسط افراد غیرمتخصص بیان میشود.
اگرچه در تربیت فرزند هر دو عامل وراثت و محیط تأثیرگذار هستند، اما اکثر صاحب نظران معتقدند که دوران کودکی دورانِ شکلگیریِ شاکلهی شخصیت انسانهاست و کم و زیادِ رفتار دیگران با کودک منجر به شکلگیری طرحوارهها در آنها میشود، خوب است با این طرحوارهها آشنا شویم. (از روانشناسی پرسیدم، برای ازدواج فلان کتابها خوب است و دیگر چه کتابهایی پیشنهاد میکنید، خندید و گفت من که نخواندهام برای خودم، ولی فکر میکنم این کتابهایی که اشاره کردی خوب است) والدین ما نیز اکثرا این کتابها را در مورد طرحواره نخواندهاند ولی خوب است خودِ ما اولا برای خودمان و دوما برای فرزندانمان، با این موضوعات آشنا شویم و در مورد آنها بیشتر و بهتر بدانیم. کتابِ «زندگی خود را دوباره بیافرینید» از جملهی این کتابها در مورد طرحوارههاست. (که قطعا خواندن آن برای زندگیِ خودِ ما هم مفید خواهد بود.)
نکتهی مهمی که در تربیت کودکان میتوان به آن اشاره کرد این است که ما عموما «کمبودها» را بیشتر از «زیادهروی»ها مورد توجه قرار میدهیم. به همان میزان که بیدقتی و کمتوجهی میتواند باعث کمبود عاطفه و محبت در کودکان شود، به همان میزان، توجه بیش از حد و عاطفهی بیش از حد میتواند منجر به ایجاد روحیهی خودشیفتگی در بزرگسالی شود. در بقیهی موارد نیز شرایط مشابهی حاکم است، کودکان باید مطابق با الگوی رشد خود بتوانند از عهدهی کارهای خود برآیند و مسئولیت کارهای خود را بر عهده بگیرند، به همان میزان که تنها گذاشتن کودکان میتواند برای آنها رنجآور باشد، حمایت بیش از حد و کورکورانه از کودک میتواند باعث تنبلی، سستی و بیبندوباری او شود. مادرانی که هر روز صبح حتی در دوران دبیرستان برای فرزندان خود صبحانهی آنها را آماده میکنند، قطعا عزیزانِ دلبند آنها در دوران دانشگاه با کوچکترین مشکلی دچار بحران و دلهره میشوند. پس باید در تعامل با کودکان تعادل را حفظ کرد.
نکتههای فراوانی وجود دارد اما برای این یادداشت- نکته اخر این که در مواجههی با نحوهی تربیت کودک، این نکته اشتباه است که ما فقط به رفتارِ خودمان با او دقت کنیم، باید توجه داشت، که تک تک رفتار ما بر روحیه و رفتار او تأثیر دارد. نوع عشقورزیِ پدر و مادر، محبت و عاطفهی آنها نسبت به یکدیگر، نوع لباس پوشیدن آنها در خانه و بیرون، نوع روزمرگی کردنِ آنها – اینکه آیا در زمان فراغت کتاب مطالعه میکنند، ورزش میکنند، به دوستان قدیمی و جدید سر میزنند، در شبکههای مجازی گردش میکنند، شبکههای ماهواره را بالا و پایین میکنند یا …. – و دهها موضوع دیگر بر نحوهی تربیت او تاثیرگذار است و به هیچعنوان نباید این موضوعات را بی اهمیت یا کم حساب کرد.
ظلم به کودک فقط، آزار فیزیکی و تنبیه جسمی او نیست، سو استفاده از معصومیت کودک نیز میتواند آزار او محسوب شود. اگر ابتداییترین آموزشها را نیز در اختیار او قرار ندهیم، به او ظلم کردهایم. اگر به او احترام نگذاریم به او ظلم کرده ایم، اگر حس ارزشمندی در او به وجود نیاوریم به او ظلم کردهایم. اگر با او، با عاطفه و محبت رفتار نکنیم، به او ظلم کردهایم. یاد بگیرید به کودکان خود ظلم نکنید، بگذارید در کنار شما امنیت داشته باشند، و شما اخرین نفری باشید که چیزی را از شما پنهان میکنند.
لطفاً پیش از هر کاری به این نکته فکر کنید که آیا آمادگیِ سرپرستیِ یک کودک را دارید یا نه و همیشه به یاد داشته باشید که هیچ کودکی با دفترچه راهنما به دنیا نمیآید، پس لازم است خود ما این دفترچه ها را تهیه کنیم و پیش از تصمیم برای بچهدار شدن، آنها را بخوانیم.