عزاداری عاشورا در آثار ریچارد زومر
مشکات آنلاین : ریچارد کارلویچ زومر (1866-1939م) نقاش روسی است که در آثاری متعدد، ابنیه‌ی تاریخی، مناظر طبیعی، مردم و ابعاد مختلف زندگی اجتماعی مسلمانان عمدتاً نواحی آسیای شمالی و میانه را با تکنیک رنگ و روغن نقاشی کرده است . در بین نقاشی‌های او در آرشیو آینترنتی ARTNET سه اثر مربوط به عزاداری عاشورا است که عبارتند از:
«دسته‌ی [عزاداری] عاشورا» [تصویر 1]
«چشم‌انداز حرکت دسته در بیابان » [تصویر 2]
و «شاخسی‌واخسی: دسته‌ی مذهبی مسلمانان » [تصویر 3].
تاریخ این نقاشی‌ها، 1916م و محل آن‌ها ظاهراً منطقه‌ی قفقاز است.
در این سه نقاشی، این موارد تصویر شده است:
1. دسته‌ی سینه‌زنان
2. زنان عزادار بر پشت‌بام‌ها
3. مردانی که دستمال در دست یا بر صورت می‌گریند
4. قمه‌زن‌ها
5. قفل‌زن‌ها
6. علم و کتل‌ها
7. اسبی تزیین‌شده که عمامه‌ی سبزرنگی رویش قرار داده‌اند که داخل آن شمشیر فرو رفته است.
8. پابرهنه‌بودن عزاداران
دقت نقاش در جزییات تصویرکردن این عزاداری‌ها شگفت‌انگیز است. جزییات تصویرشده، دقیقاً مطابق با توصیفاتی است که در سفرنامه‌های عصر صفوی و قاجار می‌خوانیم.
این احتمال وجود دارد که زومر متعلق به جریان هنری‌ای که باشد در قرن نوزدهم آثاری با محوریت بازسازی رئالیستی گزارش‌های تاریخی قرون وسطا از شرق پدید آمد. در آن‌صورت این سه نقاشی، نه مشاهدات نقاش از عزاداری در سال مذکور، بلکه محصول برداشت او از گزارش‌های تاریخی سفرنامه‌نویسان به‌ویژه در دوره‌ی صفوی اند.
تصویر 1 – دسته عزاداری عاشورا
تصویر 2 – چشم‌انداز حرکت دسته در بیابان
تصویر 3 – شاخسی واخسی: دسته مذهبی مسلمانان
منبع: کانال تلگرامی محسن حسام‌مظاهری، دین‌پژوه و جامعه‌شناس