پروتکل پیشنهادی برای محرم ۱۳۹۹
محسن حسام مظاهری: این روزها طراحی الگویی برای اقامه‌ی آیین‌های گرامی‌داشت عاشورا در شرایط استثنایی و بحرانی ناشی از کرونا به دغدغه‌ای مهم برای متولیان و فعالان مذهبی و نیز مسئولان کشور تبدیل شده است. با تأکید رهبری بر ضرورت تبعیت از مصوبات «ستاد ملی کرونا»، حالا و در آستانه‌ی ماه محرم، دسته‌جات و هیئت‌های مذهبی بیمناک منتظر تصویب پروتکل بهداشتی برگزاری مجالس اند. به سود آنان و نیز به مصلحت همه‌ی جامعه است که محرم و صفر امسال، هم امکان اقامه‌ی عزا فراهم باشد و هم این امر به زمینه‌ای برای شیوع بیشتر کرونا تبدیل نشود. طرح پیشنهادهای عملیاتی و کاربردی می‌تواند مسیر دستیابی به الگوی مطلوب درین زمینه را تسریع کند. در همین راستا، من براساس پیش‌بینی‌های کارشناسان از وضعیت احتمالی شیوع کرونا در ماه‌های شهریور و مهر امسال، مصاحبه با شماری از مداحان، رصد مستمر مواضع، رخدادها و نقطه‌نظرات صاحبنظران درباب کرونا و مناسک، بررسی و ارزیابی سیاست مواجهه با مناسک و اماکن دینی در ماه‌های رجب، شعبان و رمضان گذشته، شناخت واقع‌بینانه از وضعیت محافل مذهبی و جریان‌ها و گرایش‌های مختلف تشیع ایرانی و نسبت هرکدام با مناسک، پروتکلی پیشنهادی را در ۱۰ اصل تنظیم کرده‌ام.
اصل ۱:
عدم برگزاری آن دسته از آیین‌های سنتی عزاداری جمعی که نوعاً مستلزم حضور و مشارکت انبوه و توده‌ای عزاداران است (مانند نخل‌گردانی، تابوت‌گردانی، طشت‌گذاری، چهارپایه‌خوانی و…) به‌طور کلی و در همه‌ی مناطق کشور
تبصره: مطلوب آن است که این عدم برگزاری به‌صورت خودجوش و با تصمیم و اعلام خود بانیان و متولیان آیین‌های مذکور باشد.
اصل ۲:
تعطیلی اجتماعات مرسوم هیئت‌ها و دسته‌های عزادار در میادین و اماکن اصلی شهری در همه‌ی مناطق کشور
اصل ۳:
عدم برگزاری مجالس عزاداری و سینه‌زنی در فضاهای سرپوشیده و محدود در مناطق قرمز (به‌طور مطلق)
اصل ۴:
تشویق مسئولان دسته‌ها و هیئت‌های مذهبی به استفاده از الگوهای ابتکاری و کم‌خطر به‌عنوان جایگزین مجالس مرسوم؛ مانند:
• برگزاری مجالس سخنرانی و عزاداری در پشت بام‌ها
• برگزاری روضه‌های خانگی و خانوادگی (با جمعیت کم و حدود ۱۰ نفر)
• احیای سنت روضه‌خوانی سیار توسط مداحان سنتی (روضه‌خوانی در معابر عمومی حین راه‌رفتن یا توقف کوتاه در ایستگاه‌ها)
• روضه‌خوانی تلفنی
اصل ۵:
تشویق سخنرانان، مداحان و مسئولان هیئت‌های مذهبی به استفاده از ظرفیت فضای مجازی و شبکه‌های اجتماعی برای اجرای برنامه‌های مذهبی آنلاین برای مخاطبان خود
اصل ۶:
طراحی و تهیه‌ی برنامه‌های سخنرانی و مداحی با اجرای وعاظ و مداحان مشهور و پرمخاطب کشور (بدون حضور مخاطبان) در اماکن متبرکه جهت پخش از شبکه‌های تلویزیونی
تبصره: در انتخاب این سخنرانان و مداحان باید تنوع گروه‌های سنی و گرایش‌های فکری و مذهبی مخاطبان لحاظ شود.
اصل ۷:
پرهیز از برپایی ایستگاه‌های صلواتی
اصل ۸:
سوق‌دادن نذورات مردمی به سمت حمایت از اقشار محروم و اطعام مستمندان به‌جای توزیع غذا در مجالس عزاداری
اصل ۹:
امکان برگزاری محدود و اضطراری مجالس در فضاهای آزاد و وسیع (پارک‌ها، پادگان‌ها، ورزشگاه‌ها و…) صرفاً در مناطق زرد و سفید و با الزام به رعایت کامل و دقیق شرایط زیر:
• تدارک محل مناسب برای نشستن افراد در فواصل معین‌شده با احتساب فاصله اجتماعی (5/1 متر): صندلی، موکت و..
• تب‌سنجی از همه مخاطبان در ورودی مجلس و جلوگیری از ورود افراد با علایم بیماری
• الزام همه حضار به استفاده از ماسک در طول مراسم
• اجرای سینه‌زنی با رعایت فاصله اجتماعی و پرهیز از تجمع عزاداران
• الزام سخنرانان و مداحان به رعایت ضوابط و اصول بهداشتی
• حذف پذیرایی در محل
• تعیین محدودیت زمانی برای هر مجلس به مدت حداکثر سه ساعت
• تعیین ظرفیت معین برای تعداد شرکت‌کنندگان
• کسب مجوز مجلس از مراجع ذیصلاح و تعهد مسئولان و بانیان به رعایت کامل ضوابط
تبصره ۱: کیفیت پایبندی به این ضوابط هم از طریق گزارش‌های مردمی و هم بازرسی‌های نامحسوس صورت می‌پذیرد و به مجالسی که از این قواعد تخلف کنند، اجازه ادامه فعالیت در روزهای بعد داده نخواهد شد.
تبصره ۲: به‌جهت مخاطره‌آمیزبودن هرگونه اجتماع، حتی‌الامکان متولیان مجالس را باید به استفاده از مدل‌های جایگزین توصیه و تشویق کرد. اما چنانچه متولیانی با دلایل منطقی بر برگزاری با ضوابط مذکور اصرار داشته باشند، مسئولیت عواقب احتمالی متوجه ایشان خواهد بود.
اصل ۱۰:
منحصراً در مناطق سفید، امکان برگزاری بسیار محدود و اضطراری مجالس در فضاهای بسته با الزام رعایت کامل و دقیق شرایط زیر:
• حتی‌الامکان محدودسازی برنامه به سخنرانی و مرثیه/روضه خوانی بدون سینه‌زنی شور
• الزام حضار به استقرار در فواصل معین‌شده با احتساب فاصله اجتماعی (5/1 متر)
• تعیین و اعلام ظرفیت و ممانعت از ورود افراد مازاد پس از تکمیل ظرفیت
• تمهید محل مناسب و با ضوابط بهداشتی برای افراد مازاد بر ظرفیت
• تب‌سنجی از همه مخاطبان در ورودی مجلس و جلوگیری از ورود افراد با علایم بیماری
• الزام همه حضار به استفاده از ماسک در طول مراسم
• پرهیز اکید از برهنه‌شدن حضار (با تذکر مداح و توجیه میانداران و سردسته‌ها)
• پرهیز از هر مدل عزاداری که مستلزم تجمع عزاداران باشد (مانند هروله)
• اجرای سینه‌زنی با رعایت فاصله اجتماعی
• پرهیز از هرگونه پذیرایی داخل مجلس
• تمهید سیستم تهویه هوای داخل مجلس
• الزام سخنرانان و مداحان به رعایت ضوابط و اصول بهداشتی
• تعیین محدودیت زمانی برای هر مجلس به مدت حداکثر دو ساعت
تبصره: تکرار تبصره‌های اصل قبل