چرا چنار کهنسال روستای ون ثبت جهانی نشود
علی خالویی: قرارمان رأس ساعت هشت و نیم صبح بود «سروی سرای باغ فین»، مهندس خوشنویس، کارشناس موسسه تحقیقات جنگل‌ها، از تهران، مهندس «برزوزاده» بالاترین مدیر اجرایی اداره جنگل‌های استان اصفهان، از اداره کل منابع طبیعی استان، خانم مهندس «حنطه»، کارشناس مسئول فضای سبز باغ فین، کارشناسان حفاظت میراث شهرستان، و حقیر کارشناس فنی منابع طبیعی کاشان.
هدف از انجام بازدید میدانی، هم‌افزایی و هم‌اندیشی ادارات مرتبط با حفاظت و صیانت از گونه‌های جنگلی بود درباره گونه‌های کهنسال شهرستان در باغ فین و روستاهای بخش ییلاقات، از سار و ون تا نیاسر و مرق و برزک.
حدود ساعت یازده به روستای ون می‌رسیم، روستای ون در ارتفاعات غربی شهرستان قرار دارد، حدود سه ربع از کاشان فاصله دارد، با گذشتن از عرصه‌های «جنگل‌های دست کاشت بادام‌کوهی» یا «اسکوپاریا» در حاشیه مسیر در فصل بهار و وجود گل‌های سفیدرنگ آن با بوی دل‌نشین‌شان، هوش از سر هر «گردشگر طبیعت» می‌پرد.
از شب قبل با مدیران روستا، دهیار و اعضای شورا جهت حضورشان در محل چنار، هماهنگ شده بودیم.
ولی این بازدید متفاوت بود. حضور یکی از محققین بنام کشوری پیرامون «درختان کهنسال کشور»، مهندس خوشنویس.
که معتقد است «چنار ون هشتمین درخت چنار کهنسال ایران است».
خوشنویس می‌افزاید: گونه گیاهی چنار با تعداد ۱۸۶ پایه بیشترین فراوانی پایه‌های درختان کهنسال کشور را به خود اختصاص داده است.
«محیط این درخت حدود ۲۷ متر، سنش حدود ۶۰۰ سال، ارتفاعش حدود ۲۰ متر، تاج پوشش حدود ۱۰۰ مترمربع و ارزش زیست‌محیطی‌اش را حدود ۵ میلیارد تومان برآورد می‌کند»
خوشنویس می‌گوید: «اگر ازنظر مالی برایم مقدور بود، اطراف این درخت را تا یک و نیم برابر تاج پوشش‌اش آزادسازی می‌کردم، طرح تحقیقاتی و مطالعاتی تهیه می‌کردم، ثبت جهانی و کشوری می‌کردم و دست‌آخر تحویل اهالی روستا می‌دادم.»
خوشنویس با بیرون‌آوردن یک اسکناس دوهزارتومانی از جیبش می‌گوید: «پشت اسکناس‌های دوهزارتومانی سَنبل بادگیرهای یزد و ابرقو نقش بسته، ولی ابرقو را جهان، با «سرو کهنسال دو هزار و اندی سالش می‌شناسد» و در سال‌های اخیر «گردشگران طبیعت گرد» برای دیدن این سرو کهنسال، صف‌های چند ده متری می‌بندند، چرا؟ چون شرایط ثبت، نگه‌داری و بازدیدکنندگان را طی مطالعاتی با همکاری خودش فراهم کرده‌اند.
او می‌گوید: «این موجود کهنسال ظرفیت این را دارد که ثروتی هنگفت علاوه بر ارزش‌های زیست‌محیطی‌اش، به اهالی وَن تقدیم کند».
ولی به‌راستی چرا خانه‌های دوران قاجار با ۱۵۰ تا ۲۰۰ سال شهر کاشان، «شهر خانه» ثبت میراث کشوری و جهانی دارد! ولی «چنار ون»، هنوز هیچ‌گونه اقبالی در این باب نداشته؟
آیا برای اینکه ارزش زیست‌محیطی آن کم است که نیست؟
آیا برای اینکه در روستا قرارگرفته؟ و یا آیا چون مدیران روستا و شهر کاشان اطلاعی از اهمیت این موجود کهنسال شهرمان ندارند!؟
ارزش زیست‌محیطی این گونه‌های باارزش را شاید بتوان در مطالعه زیر نشان داد:
مجله نیویورک‌تایمز چندی قبل مطلبی منتشر کرد مبنی بر اینکه مصرف «کربن دی‌اکسید» حدوداً ۶۶۷ مترمربع درخت در یک سال به‌اندازه تولید این ماده توسط ماشینی معمولی که حدود ۴۲ هزار کیلومتر حرکت کرده باشد، برابر است. این مقدار درخت میتوانند به‌اندازه مصرف سالیانه ۱۸ نفر اکسیژن تولید کنند.
با این حساب می‌توان گفت درخت کهنسال ون سالیانه تمام اهالی ون را اکسیژن دهی می‌کند و در مقابل، این اهالی با توجه به «عدم آگاهی» با «بتن» و «سنگ» و «سیمان» و «آجر» جوابگوی مهربانی‌هایش هستند.
ولی در این میان واکنش‌های مدیر استانی نیز جالب است، او فقط نگاه می‌کند و در ابهت اعظمت این موجود چندین ساله سر تعظیم فرو می‌اندازد.
مهندس برزو زاده بسیار تمایل نشان می‌دهد جهت حفظ ذخایر ژنتیکی این گونه‌های گیاهی در شهرستان از خود همین پایه‌ها نمونه‌های گیاهی تهیه و جهت تکثیر در شهرستان در اختیار مدیران شهری قرار دهد، او معتقداست، چنار در تمام ارتفاعات روستایی یافت
می‌شود، ولی بهتر است جهت هر منطقه از گونه‌های بومی همان منطقه استفاده شود/
منبع: کاشان نیوز