سیلک، سیاه‌الک، سیاله؛ گمانی در نام‌گذاری «سیلک»
قدیمی‌ترین مأخذی که در آن به تپه‌های سیلکاشاره شده، کتاب «تاریخ کاشان» کلانتر ضرابی (۱۲۸۸ قمری) است، اما وی این تپه تاریخی را قلعه سی‌ارگ می‌خواند و بر آن است که «چون خاک آن موضع که مبنای قلعه است، بالنسبه از خاک اطرافش سفیدتر است، موسوم به سپید ارگ شده و از کثرت استعمال سی‌ارگش نامند.»
با این اوصاف در حاشیه نسخه آورده است: «و بعضی گفته‌اند سیه ارگ بوده بدلیل آنکه بعضی قلاع بقلعه سفید موسوم است.» (۱۱۷)
چند دهه بعد لسان‌الملک سپهر در مختصر جغرافیای کاشان برای این تپه باستانی از نام «سیلک» و «سیاه‌الک» استفاده کرده است. وی می‌نویسد: «در راه فین یک تپه باشد موسوم به سیلک. بعضی او را سیاه‌الک خوانند. در زیر تپه آثار قدیمه است. بعضی اشیاء هم از آن‌جا به دست آمده. خیلی کسان خواسته آن‌جا را حفر نمایند چون اجازه نبوده نتوانسته‌اند. احتمال می‌رود سابقاً آتشکده بوده.» (۴۴۳)
با این‌اوصاف پی‌بردن به ریشه اصلی این نام‌گذاری مشخص نیست، اما ما با واژه‌ای سروکار داریم که ممکن است با سیلک و سیاه‌الک ارتباط داشته باشد، و آن واژه سیاله (seyaale) است. سیاله در لهجه نوش‌آبادی به معنای سفال است. در واقع مردم نوش‌آباد ظروف از جنس سفال را سیاله می‌نامند.
گویا در فرهنگ‌نامه‌های زبان فارسی برای این واژه چنین معنایی وجود ندارد جز این‌که سیاله را نام گیاهی دانسته‌اند. همچنین در گویش مازندرانی سیاله به معنای گاو سیاه است.
به نظر می‌رسد ارتباطی بین ”سیلک؛ سیاه الک” و “سیاله” باشد. چون هم سیاله به معنای سفال است و هم این‌که از گذشته‌های دور تا کنون انبوهی سفال یا سیاله در محوطه تپه‌های سیلک وجود داشته است.
اگر فرض ارتباط با سیلک؛ سیاه‌الک با سیاله را در نظر بگیرم سؤال بعدی این خواهد بود که آیا نام سیاله که در لهجه نوش‌آبادی برای سفال به کار می‌رود از نام سیاه‌الگ یا سیلک گرفته شده یا این‌که نام سیاه‌الک از واژه سیاله آمده است، به اعتبار سیاله‌هایی که به‌وفور در آن‌جا پراکنده است.
محمد مشهدی نوش‌آبادی – کانال پی آواز حقیقت