کاروان خسته کارآفرینی در «راه ابریشم»
حمیرا اعلایی: مجمع جهانی شهرهای راه ابریشم مجمعی است که چین پایه‌گذارش بود و با فرا خواندن تمام کشورها و به تبع آن شهرهای در مسیر ابریشم طرح موضوع را در مجامع حقوقی بین‌الملل پیگیری کرد تا جایی که یونسکو برای احیای راه ابریشم با تداعی امنیت و صلح و توسعه پایدار وارد میدان شد و حمایت‌های مادی و معنوی خود را اعلام کرد.
ایران هم به عنوان یکی از کشورهای مهم در راه ابریشم دبیرخانه مجمع جهانی را دایر کرد و با عضوگیری از شهرهای مختلف جاده ابریشم به برگزاری همایش و نشست و تدوین برنامه‌ها پرداخت و این روند تا ششمین همایش در هفته گذشته ادامه یافت.
مزیت ماجرا اما آنجاست که ظرفیت‌های اقتصادی راه ابریشم به وسیله توسعه گردشگری محقق خواهد شد و نشست‌های این مجمع بسیار مورد توجه مجامع بین‌المللی از جمله یونسکو قرار گرفته است؛ اما چالش مهم با رصد فضای مجمع، گاه فقدان برنامه‌های کارآفرینی یا کلی‌گویی در استفاده هر چه بیشتر از ظرفیت‌های ملی و بین‌المللی راه ابریشم بود، چنانچه غریبگی با فضای کارآفرینان در نشست فعلی به خوبی احساس می‌شد، شگفت‌آور اینکه مسعود نصرتی، رئیس این مجمع جهانی در ایران توجه به کارآفرینان را جزو مراحل آرمانی برنامه‌های مجمع و فاصله با آن را زیاد می‌داند.
نیازها و ظرفیت‌ها در راه ابریشم هنوز با هم بیگانه‌اند
مسعود نصرتی، رئیس مجمع جهانی شهرهای راه ابریشم: استارت‌آپ‌ها وقتی بدانند چه توانایی و ظرفیتی در این مسیر وجود دارد و ما دنبال چه هستیم، می‌توانند با ایجاد ظرفیت‌های خودساخته به نیازهای بسیار زیادی در سطح جامعه پاسخ دهند.
برگزاری جلسه‌های استارت‌آپی می‌تواند شرایط را مهیا و نیازسنجی خوبی برای شناسایی پروژه‌های مختلف ایجاد کند.
اطلاع‌رسانی عمومی توسط اصحاب رسانه می‌تواند در انعکاس ظرفیت‌های موجود کارساز باشد و آن وقت است که ما می‌توانیم از ظرفیت نخبه‌ها، جوانان و متخصصان استفاده کنیم.
هم‌اکنون نیاز‌هایی وجود دارد و در کنار آنها ظرفیت‌هایی هم داریم که اینها همدیگر را نمی‌شناسند.
ما اگر بتوانیم این دو گروه را در کنار هم قرار بدهیم و به هم بشناسانیم، قدم بزرگی برداشته‌ایم.
قدم اول را اصحاب رسانه باید بردارند و با اطلاع‌رسانی دقیق و معرفی ظرفیت‌ها، نخبگان و جوانان را به تحرک در این زمینه فرا بخوانند و قدم دوم هم از سوی مجمع جهانی برداشته می‌شود و با اعلام نیازها و ظرفیت‌ها در کنار هم نسبت به کارویژه‌هایی که از سوی کارآفرینان و افراد خلاق چه در قالب استارت آپ باشد چه کارهای خلاقانه دیگر تصمیم می‌گیریم.
وقتی کارآفرینی آرمانی و دور از دسترس می‌شود
ظرفیت‌های جاده ابریشم مناسب رونق اقتصادی شهرهای مسیر است. حضور کارآفرینان و استارت‌آپ‌ها در این برنامه باید با کارشناسی‌های لازم انجام و تسهیل شود که باز هم به نقش اطلاع‌رسانی اشاره می‌کنم. البته ما باید بدانیم از برپایی جلسات استارت‌آپی و دانشگاهی چه توقعی داریم تا در یک برنامه مدون هم اهداف اقتصادی شهرهای جاده ابریشم محقق شود و هم کارآفرینان بتوانند فرصت کارآفرینی بیابند. یعنی باید بدانیم از کارآفرینان چطور و در کجا بهره‌مند شویم و قرار است چه کاری انجام دهیم که انتظارات اجتماعی هم در زمینه تولید ثروت و هم رفع نیازها ایجاد شود. البته این موضوعات در قسمت آرمانی مجمع جهانی شهرهای راه ابریشم قرار دارد و ما تا آرمان فاصله زیادی داریم.
طرح‌هایتان را برای سعی و خطا به ابریشمی‌ها ارائه ندهید
کارآفرینی در هر شهر نسخه خودش را دارد و شما در ابتدا نیاز به سنجشی درباره شهروندان، کالبد شهر و زیر ساخت‌های آن دارید. بعد از این سنجش شما می‌توانید با توجه به نقاط ضعف و قوت، ویژگی‌ها، ظرفیت‌ها و… برای کارآفرینی در آن شهر و توسعه پایدار برنامه‌ریزی کنید. چه‌بسا می‌توان با تشخیص درست نیازها و ظرفیت‌ها از راهکارهای بین‌المللی در این حوزه یعنی اقتصاد و توسعه پایدار نیز بهره برد. من اعتقاد دارم که دوره سعی و خطا در شهرها تمام شده است و کارآفرینی هم باید با منطق صورت گیرد. گاهی اوقات با دوستانی که مدعی حوزه کارآفرینی هستند جلسه می‌گذاریم، پیشنهاد‌هایی را ارائه می‌کنند که شیوه سعی و خطاست و تجربه نشده‌اند. از سال 1996 تا به حال 27هزار تجربه موفق مدیریت شهری به همراه راه‌حل به وسیله سازمان ملل جمع‌آوری شده است. یعنی هر شهر موفقیت‌های خودش را در زمینه‌های مختلف تدوین کرده و در اختیار سازمان ملل گذاشته لذا اگر کارآفرینان ما این نمونه‌های مشابه را ببینند و با توانمندی بتوانند از راه‌حل‌های موفق شهرهای ایران و دیگر کشورها استفاده کنند و به آنها رنگ تمدن ایرانی و اسلامی بدهند، می‌توانیم کارآفرینی کنیم و موفق باشیم. یعنی از تجربه‌ها، موفقیت‌ها، راه‌حل‌ها و… دیگران استفاده کنیم و بیاییم آنها را با قوانین، مقررات و هزاران موضوع موجود در شهرهای خودمان تطبیق دهیم و آنها را اجرا کنیم.
گاهی راه حل‌ها اصلاً پیچیده نیست
به نظر من استفاده بهینه از ظرفیت‌های تاریخی و فرهنگی اصیل ایرانی کارآفرینی است و فضا را برای افرادی که به دنبال کارهای به روز و شرایط تعاملی بین ایران و کشورهای دیگر هستند، فراهم می‌کند وگرنه کارآفرینی تعریف دیگری نخواهد داشت.
به نظر می‌رسد ما در ابتدا باید ببینیم چه کاری را می‌خواهیم انجام بدهیم و به دنبال چه کاری هستیم. چه بسا نباید به دنبال کارهای سخت و عجیب باشیم در حالی که راه‌حل‌های ساده بسیاری وجود دارند که می‌توان با پیگیری و بومی سازی آنها که لزوماً نو هم نیستند و بارها در جاهای دیگر استفاده شده است دست به نوآوری در شهر و دیار خود بزنیم.
علم را در کنار عمل معنا کنیم
استفاده از ظرفیت دانشگاه‌های کشور برای پیشبرد اهداف اقتصادی و نوآورانه در زمینه مدیریت کارآفرینانه شهری مؤثر است، امروز زمانی است که باید پیوند دانشگاه و مدیریت و صنعت و تولید از حالت نظریه پردازی خارج شود و به مرحله عمل برسد. ما باید به نگاه جوانان، متخصصان و نخبگان احترام گذاشته و سعی کنیم با دانشگاه‌ها که مرکز خلاقیت و نوآوری هستند شعارزده برخورد نکنیم. چنانچه یکی از مصوبات در اجلاس جاده ابریشم تأسیس دانشگاه جاده ابریشم بود. به عبارت بهتر همه جا باید حوزه علم و فناوری در کنار حوزه اجرا قرار بگیرد و این دو بدون هم بی‌معنی هستند.
توسعه گردشگری خلاقانه و ابریشمی کارآفرین می‌خواهد
سید محمد ناظم رضوی، رئیس کمیسیون گردشگری: ما برای کارآفرینی گردشگری برنامه داریم و منتظر تصویب از سوی مراجع ذیربط هستیم. کاشان به عنوان رئیس کمیته گردشگری مجمع شهرداران راه ابریشم دارای ظرفیت‌های کارآفرینانه برجسته‌ای است که از جمله می‌توان به استفاده از ظرفیت‌های بومی مانند استفاده از کارآفرینان گردشگری، احیای کارگاه‌های صنایع دستی و برگزاری نمایشگاه‌های صنایع دستی، توسعه صنعت فرش دستباف و ماشینی به عنوان قطب تولید فرش در کشور و برند سازی محصولات ویژه مانند عرقیات گیاهی و گلاب اشاره کرد.توسعه گردشگری خلاقانه در موضوعات گیاهان دارویی، میراث ناملموس مانند قالیشویان، تبادلات علمی میان دانشگاه‌های شهرداران راه ابریشم در راستای ارتقای گردشگری علمی و حوزه گردشگری سلامت و اکوتوریسم نیز می‌تواند در راستای اهداف کمیته گردشگری برای جذب توریست و درآمد پایدار حاصل از گردشگری مؤثر باشد.
پیگیری کارآفرینی از مسیر گردشگری
کاشان برای تحقق برند «کویر تا کوهستان» با هدف بالا بردن ضریب ماندگاری گردشگران و توسعه بوم گردی با بهره گیری از افراد متخصص به تأسیس شرکتی ویژه گردشگری با همین رویکرد اقدام کرده است. این شرکت با همیاری 14 شهر منطقه فرهنگی کاشان در سال 95 تأسیس شد و هم اینک یکی از ظرفیت‌های کارآفرینی و توسعه گردشگری در منطقه است.ما برای اینکه بتوانیم از تمام ظرفیت‌هایی که راه ابریشم با دریچه‌های جهانی پیش رو در برابر تمام شهرهای این مسیر می‌گشاید استفاده کنیم طرح‌های مختلفی را بررسی کرده ایم که به طور شاخص می‌توان به موارد زیر اشاره کرد: شناسایی مناطق دارای پتانسیل گردشگری، پرداختن به پیشنهادهای خلاق برای تصویب قوانین جدید جهت اختصاص سرمایه‌گذاری در راستای رونق بخش گردشگری، آسیب شناسی، بررسی و رفع موانع و چالش‌های گردشگری، شناسایی نقاط هدف گردشگری روستایی و عشایری و شهری در مناطق مورد نظر، تهیه برنامه در راستای تقویت جوامع محلی از طریق آموزش و تأمین مالی جهت تکمیل زیرساخت لازم به منظور پذیرای گردشگران، پیگیری، چاپ و انتشار فصلنامه گردشگری، برنامه‌ریزی برای دوره‌های آموزشی و تحقیقات در مورد طرح‌های گردشگری، ارائه و پیگیری طرح‌های سرمایه گذاری در بخش گردشگری، تقویم برگزاری نمایشگاه‌ها، برگزاری نمایشگاه‌های گردشگری و پیگیری طرح‌های بازاریابی و تبلیغات.
قطعاً اختصاص کمیته کارآفرینی در روند رو به رشد کمیسیون‌های سه گانه شهرداران راه ابریشم به ویژه در حوزه اقتصاد و گردشگری نقش بی بدیلی خواهد داشت که با یک برنامه ریزی دقیق و ایجاد کارگروه‌های متخصص می‌توان به این دستاورد رسید.
تکمله
مجمعی که در قواره‌های نامش نبود
در ششمین همایش مجمع جهانی شهرهای راه ابریشم پیشنهاد تشکیل سه کمیسیون گردشگری، اقتصادی و فرهنگی ارائه و در یک سیستم بدوی رأی گیری انجام پذیرفت.
شهرهای خواهان ریاست کمیسیون‌ها اعلام کاندیداتوری کردند. پس از آن برگه‌های ناموزون بریده شده از بقایای کاغذهای روی میز هر نفر به نام یکی از شهرها نوشته می‌شد و یک نفر مسئول جمع‌آوری کاغذهای رأی‌گیری بود.
رأی گیری اساساً هیچ معیار و ملاک کارشناسی شده خاصی نداشت و حتی شهرهای کاندیدا هیچ صحبتی درباره انگیزه، پتانسیل و برنامه‌هایشان برای اعلام کاندیداتوری ارائه ندادند.
هیچ حس رقابتی در اعضا مشاهده نمی‌شد و در نبود رقابت اقناع افکاری هم در کار نبود و انتخابات بر حسب رفاقت، آشنایی و دوستی‌های محل اقامت برگزار شد.
ریاست کمیسیون گردشگری به کاشان، کمیسیون اقتصادی به منطقه آزاد ارس و کمیسیون فرهنگی به سمنان رسید. نایب رئیس هر کمیسیون هم نفر دوم همان رأی‌گیری نیم‌بند شدند و کمیسیون‌ها فاقد دبیر بودند.
منبع: روزنامه ایران