مهربانی و مدارا با مردم راه نجات کشور است/ دایره جاذبه پیامبر(ص)، ابوسفیان را هم در بر می‌گرفت

حجت الاسلام و المسلمین ابراهیم خرمی، نویسنده و محقق حوزه علمیه در گفت‌وگو با شفقنا درباره ویژگی‌های رفتاری حضرت محمد صلی الله علیه و آله گفت : اخلاق و رفتار پیامبر(ص) در همه دورانها و برای همه‌ی ملت‌ها و جمعیت‌ها الگوی تمام عیاری است که خداوند تبارک و تعالی در قرآن به آن تصریح دارد و می فرماید «لقد کان لکم فی رسول الله اسوه حسنه». لذا از زمان تولد تا هنگام شهادت آن حضرت لحظه به لحظه ی زندگی اش برای همه ی انسان ها درس و پند است و ویژگی های خاص خودش را دارد.

خرمی افزود: اما یکی از ویژگی‌های شاخص اخلاقی پیامبر تحمل مخالفان خودش بوده است. به این ویژگی اشاره کردم چون شما در تاریخ بشر کمتر حاکم و رهبر قدرتمندی را می‌توانید بیابید که اهل مدارا با دوست و دشمن باشد. در دوره پیش از هجرت به مدینه پیامبر(ص) مورد شدیدترین خشونت‌ها، توهین‌ها و تهمت‌ها قرار گرفت اما کوچکترین خشونتی از او به ثبت نرسیده است.

این محقق حوزه علمیه خاطرنشان ساخت: قرآن در توصیف برخورد با پیامبر(ص) می‌فرماید  «انا کفیناک المستهزئین» این آیه بعد از آیه ای نازل شد که به پیامبر می فرماید مأموریت خود را آشکار کن. می بینیم که پیامبر(ص) وقتی دعوت را علنی می کند مورد استهزاء و تمسخره قرار می گیرد. گاهی آن حضرت(ص) را به عنوان ساحر، کاهن، و دروغگو متهم می کنند ، «قال الکافرون ان هذا لساحر مبین» در سوره ی مبارکه ی یونس دارد و حتی سنگ دست بچه هایشان می دادند آنها را تشویق می کردند به پیامبر پرتاب کنند. شکمبه ی گوسفند بر سر پیامبر ریختند آن داستان ابولهب و ام جمیل که در قرآن هم آمده است «تبت یدا ابی لهب و تب»، خاکروبه ها و هیزم جمع می کردند می آمدند پشت درب خانه ی پیامبر(ص) انبار می کردند که پیامبر اذیت بشود. حتی پیامبر(ص) را مورد محاصره ی اقتصادی قرار دادند سه سال در شعب ابی طالب و اعلامیه ها دادند مبنی بر اینکه هیچ گونه خرید و فروش نباید با آنها باشد تحریم و ممنوع کردند. ارتباط و معاشرت آنها  ممنوع شد حتی ارتباط زناشویی و ازدواج با آنها را ممنوع کردند. کار به جایی رسید که خود پیامبر(ص) فرمود: «و ما اوذی النبی مثل ما اوذیت»، هیچ پیغمبری به اندازه ی منِ پیامبر آزار و اذیت ندید و نشد.

در تاریخ زندگی پیامبر(ص) نمی بینیم که آن حضرت برای انتقام گرفتن و نابودی دشمن حرکت کرده باشد

خرمی تصریح کرد: در هیچ کجا شما سراغ ندارید پیامبر(ص) سب و ناسزا گفته باشد همیشه می فرمودند «اللهم اهد قومی فإنهم لا یعلمون»، خدایا این جمعیت را هدایت شان کن اینها نمی دانند و آگاه نیستند لذا شما نمی بینید در تاریخ زندگی پیامبر(ص) که آن حضرت برای انتقام گرفتن و نابودی دشمن حرکت کرده باشد. و دستور خدا هم همین بود که «فاصبر علی ما یقولون، فاصبر کما صبر اولوالعزم من الرسل و لا تستعجل»، یا «اصبر علی ما یقولون» هر چه می گویند بگویند تو تحمل داشته باش. «فاصبر علی ما اصابک»، هر چه بر سرت می آید یا رسول الله تحمل داشته باش.

در جامعه ای که همه چیز بر اساس زور و جنگ و خشونت مشخص می شود، شما با محبت به فتح سرزمینها و دلها برسی خیلی هنر است

وی تاکید کرد: در اینکه محبت کردن سبب جذب قلوب می شود شکی نیست و حتی اگر پیامبر(ص) از این روش به عنوان راهی برای جذب مردم استفاده کرده باشد نقطه قوت اوست. در جامعه ای که همه چیز بر اساس زور و جنگ و خشونت مشخص می شود، شما با محبت به فتح سرزمینها و دلها برسی خیلی هنر است.اما این مدارا، مهربانی و صبر فراتر از یک تاکتیک بود. دلیل آن هم استمرار این رفتار بعد از تشکیل دولت اسلامی است.من به یک نمونه اشاره کنم؛ عکرمه بن ابی جهل، آتش افروز جنگ بدر بوده ولی با شفاعت همسرش پیامبر(ص) از او گذشت، یعنی همه ی دشمنی ها، همه ی آزار و اذیت هایی که قبل کرده بود پیامبر(ص) همه را نادیده گرفت و او را بخشید.

وی درمثالی دیگر دیگر درباره برخورد پیامبر(ص) خاطرنشان ساخت: صفوان بن امیه، جنایات زیادی مرتکب شد شما در تاریخ اسلام ببینید یکی از جنایاتی که همین صفوان بن امیه انجام داد مسلمانی را به قصد انتقام خون پدرش امیه که در جنگ بدر کشته شده بود یک مسلمانی را در روز روشن در مکه در برابر دیدگان مردم به دار زد وقتی این حرکت را انجام داد تصمیم به فرار از طریق دریا گرفت که از حجاز برود اما «عمیربن وهب» یک شخصی است، خدمت پیامبر(ص) آمد شفاعت و وساطت کرد آن حضرت قبول کرد به خاطر اینکه صفوان بن امیه خاطر جمع باشد پیامبر از او گذشته عمامه ی خودش را عمامه ای که در آن روزی که وارد مکه شده به عنوان نشانه ی امان به وی داد و صفوان را به مکه آورد. وقتی چشم پیامبر(ص) به او افتاد فرمودند جان و مال تو محترم است هم خودت در امان هستی و هم اموالت در امان است ولی صفوان یک پیشنهاد به تو دارم، خوب است که اسلام را قبول کنی، با این حال صفوان گفت که دو ماه به من مهلت بده فکرهایم را بکنم. پیامبر فرمودند من به جای دو ماه چهار ماه مهلت می دهم که اسلام را با بصیرت انتخاب بکنی هنوز چهار ماه نشده آمد اسلام آورد.

الگویی که پیامبر(ص) ارائه می دهد یک الگوی جهان شمول است

این نویسنده حوزه علمیه درباره ارزیابی خود ازوضعیت کنونی مسلمانان و حاکمان جوامع اسلامی نسبت به جامعه موعود پیامبر (ص) گفت: الگویی که پیامبر(ص) ارائه می دهد یک الگوی جهان شمول است. در هیچ کجای دنیا نمی توان گفت محبت جواب نمی دهد. در همین عصر حاضر در بین دولتمردان، صاحبان قدرت و سیاستمداران شما نگاه کنید محبوبترین چهره ها کسانی هستند که با مردم مدارا کردند، با مخالفان مدارا کردند.من معتقدم ما مردم خیلی خوبی داریم. اینها همین مردمی هستند که حضرت امام از آنها تعریف و تمجید کرد. اینها همین مردمی هستند که شهید داده اند. حتی همین نسلها بعد از دفاع مقدس نیز وارثان همان رزمنده ها هستند. آیا واقعا اینها از ابوسفیان کمترند؟ پیامبر با ابوسفیان چگونه برخورد کرد؟  مگر سردسته این همه آزار و اذیت کسی غیر از ابوسفیان بود؟ «هند» زن ابوسفیان و مادر معاویه بود؛ همان کسی که حمزه ی سیدالشهداء را مثله کرد. آیا پیامبر نمی توانست انتقام بگیرد؟ نمی توانست حداقل دست به قصاص بزند؟ اما پیامبر خانه این فرد را هم خانه امن قرار می دهد. مگر بدتر و پلیدتر از ابوسفیان هم داریم؟ پیامبر با ابوسفیان مدارا و مهربانی کرد.

هرکسی در هرکجا که به نام دین حرف می زند و یا قرار است تبلیغ دین را داشته باشد، دینش و روشش باید مدارای با مردم و مهربانی با مردم باشد

خرمی درباره این که وظیفه حاکمان جوامع اسلامی و مسلمانان در دنیای امروز در بازگشت به سیره پیامبر (ص) چیست و چگونه میسر خواهد بود،اظهار داشت: هرکسی در هرکجا که به نام دین حرف می زند و یا قرار است تبلیغ دین را داشته باشد، دینش و روشش باید مدارای با مردم و مهربانی با مردم باشد. وقتی می گویم مردم شما باید این دایره را آنقدر باز فرض کنید که حتی ابوسفیان را هم در بر بگیرد. برای برگشت به مسیر پیامبر(ص) ما مبلغان و مسئولانی که تحت لوای اسلام فعالیت می کنیم اول باید برخورد خودمان را درست کنیم. در طول تاریخ ببنید امیرالمومنین علی(ع)، سایر ائمه(ع) و پیامبر(ص) به خاطر توهین به خودشان فردی را محاکمه کرده و برایش حکم اجرا شده باشد. وقتی ما قرار است زیر پرچم چنین دین و چنین الگوهایی باشیم طبیعتا باید منتقد و معترض را روی سرمان بگذاریم.

اگر دلمان برای اسلام می سوزد، اگر دلمان برای ایران می سوزد و حتی اگر دلمان برای خودمان می سوزد راهش مدارا با مردم و مهربانی است

وی افزود: اگر دلمان برای اسلام می سوزد، اگر دلمان برای ایران می سوزد و حتی اگر دلمان برای خودمان می سوزد راهش مدارا با مردم و مهربانی است. تندخویی و رفتارهای پرخاشگرانه جواب نداده و نمی دهد. قرآن نسخه را پیچیده است و می فرماید «فبما رحمه من الله لنت لهم ولو کنت فظا غلیظ القلب لانفظوا من حولک»؛ نامهربانی کنی و اهل مدارا نباشی، پیامبر هم که باشی مردم از دورت می روند. و نکته مهتر اینکه برای اینکه مردم این مهربانی ما را باور کنند باید مثل پیامبر(ص) اول برادریمان را به آنها ثابت کنیم. هیچ کدام از کفار و مشرکان نگفتند این رفتار مهربانانه و مدارای پیامبر(ص) دروغ است. پیش از رسالت،  به صداقت، مهربانی و درستی او ایمان پیدا کرده بودند. پیامبر(ص) قبل از اینکه حرفی از دین بزند معلم عملی مدارا و مهربانی و درستی و صداقت بود ولی با این همه باز هم اذیتش کردند و با همه اذیتها باز هم مهربانی کرد.